Synergiczne działanie poprawnego oddechu i aromaterapii dla zdrowia ciała i umysłu.

Temat oddychania zdaje się być bliski każdemu, wszak kto żyje – oddycha, a jednak czegoś tak oczywistego zwyczajnie się nie zauważa i nie zwraca nań uwagi.

A przecież można oddychać lepiej lub gorzej. Jaki może mieć to wpływ na jakość procesu zdrowienia dzięki aromaterapii?

Postaram się, bazując na doniesieniach naukowych oraz na przykładach temat ten zgłębić i pokrótce opisać.

Korzystając z definicji przyjętej i stosowanej przez Polskie Towarzystwo Aromaterapeutyczne aromaterapia jest metodą medycyny naturalnej polegającą na stosowaniu naturalnych olejków eterycznych, wprowadzanych do organizmu poprzez drogi oddechowe (wąchanie, wdychanie, inhalacje) i poprzez skórę (masaż, kąpiel, kompres, oliwki i maści). Stosowana jest w wielu dziedzinach życia, w praktycznie każdym aspekcie zdrowotnym – od wspomagania w leczeniu infekcji wirusowych, bakteryjnych, grzybiczych, poprzez choroby przewlekłe, wsparcie w terapiach onkologicznych a także psychiatrycznych, psychologicznych, etc.

Dla dróg oddechowych przyjmuje się drogi działania olejków eterycznych:

Olejki eteryczne poprzez opuszkę węchową mają w zasadzie bezpośredni kontakt z układem nerwowym i mózgiem, mają na niego szybki i bezpośredni wpływ, który w ostatnich latach jest częstym przedmiotem badań naukowych oraz klinicznych. Sprawdza się skuteczność aromaterapii w hamowaniu procesów neurodegeneracyjnych, wsparcie w stanach depresyjnych, lękowych, etc.

Widoczny już na poziomie definicji udział układu oddechowego w procesie i praktyce aromaterapii jest dwukierunkowy – ponieważ olejki eteryczne, poprawnie stosowane, będą miały wpływ na poprawną pracę układu oddechowego; dobrze działający tenże wpłynie na poprawę skuteczności sesji aromaterapeutycznej dla dobrostanu całego ciała – podwójne wzmocnienie.

W procesie poprawnego oddychania kluczową funkcję ma mięsień – przepona, który, poprzez zmianę swojego położenia, wpływa na zmianę objętości płuc – cyklicznie zmniejsza ją i zwiększa, czyli wyzwala wdech i wydech. W poprawnym procesie oddychania przepona powinna być angażowana, aby wciągnąć powietrze głęboko do płuc, jednakże jest to możliwe tylko w przypadku oddechu przez nos (kiedy bierze się głęboki wdech przez usta – powietrze dociera jedynie do górnej części klatki piersiowej). Podczas nabierania powietrza dolne żebra pozostają na niskim pułapie, rozszerzają się tylko na boki, a delikatnie, w trzech kierunkach wypinany jest brzuch, nie klatka piersiowa. Dzięki takiej mechanice pracy klatki piersiowej i przepony możliwe jest wykorzystanie pełnej pojemności płuc.

Przepona jest mięśniem unerwionym przez nerw błędny, co jest dodatkowo istotne w kontekście oddychania przeponowego i głębokiego jako jednych z najważniejszych praktyk treningu ciała i umysłu oraz holistycznego leczenia stresu i zaburzeń psychosomatycznych. Poprawne oddychanie zwiększa zasobność ciała w tlen, a także, w kontekście aromaterapii, umożliwia olejkom eterycznym docierać do potrzebujących ich tkanek (poprzez połączenie z kolejnymi układami – krwionośnym, nerwowym, limfatycznym).

Dla zobrazowania synergii – przedstawiam opis działania terapeutycznego oddechu i olejków eterycznych w sytuacjach lękowych podczas akcji porodowej.

Badania naukowe wskazują wysoką skuteczność w walce z bólem oraz stresem porodowym dla zastosowania technik oddechowych i aromaterapii na sali porodowej. Działanie aromaterapii oparte jest na stymulacji neuroprzekaźników zmniejszającej dolegliwości bólowe i napięcie mięśniowe. W licznych publikacjach wykazano zmniejszenie napięcia i pozytywne działanie zastosowania olejków eterycznych w pierwszym okresie porodu. Ponadto już fakt przeniesienia uwagi na świadomy oddech pomaga rodzącej w skupieniu się na czym innym niż tylko na dolegliwościach bólowych oraz ukorzenić się w ciele, bez wybiegania myślami do lęków i strachu. Dobrze wykwalifikowana położna lub doula może pomóc rodzącej w utrzymaniu rytmu oddechu – aby skutecznie pozbywać się z każdym skurczem intensywnego napięcia, przyszła mama powinna przede wszystkim koncentrować się na świadomym, długim wydechu, który powinien być 2 razy dłuższy od wdechu. Takie oddychanie pozwala rozluźnić całe ciało i wspiera w radzeniu sobie z bólem. W ten sposób również rozluźnia się i otwiera kanał rodny.

Co konkretnie się dzieje z ciałem kobiety, gdy prawidłowo oddycha podczas porodu? Głębokie, angażujące przeponę oddychanie sprawia, że narządy wewnętrzne są masowane, są lepiej dotlenione i ukrwione; ciało rozluźnia się; skupienie się na oddechu pomaga rodzącej skoncentrować się i osiągnąć spokój; długi, spokojny wydech na szczycie skurczów pomaga rozluźnić się i lepiej odpocząć w przerwie między nimi .

Zastosowanie poprzez drogi oddechowe olejków eterycznych (np.) z lawendy wąskolistnej (lavandula angustifolia), mandarynki (citrus nobilis/reticulata), geranium (pelargonium graveolens) czy neroli (citrus aurantium) oddzielnie, czy w mieszance, sprawia, że wsparty jest układ nerwowy, pacjentka uspokojona, ukojona, mniejsze staje się prawdopodobieństwo stanu lękowego, a zwiększona pewność siebie i wiara w pozytywne zwieńczenie porodu.

Warto oczywiście pamiętać, że poród ma różne fazy i dla tych odmiennych okresów i potrzeb kobiet należy dobierać odpowiednie olejki i pracę z oddechem , a także – że techniki oddechowe trzeba wyćwiczyć w okresie ciąży, nie na sali porodowej 🙂

Praktykowanie poprawnego oddechu podczas standardowej sesji aromaterapii może pomagać w zwiększeniu korzyści z doznań węchowych i wprowadzenia ciała w stan relaksu. Kilka wskazówek dotyczących oddychania, dla pacjentów i aromaterapeutów :

1. Rozpocząć należy od głębokiego i spokojnego oddechu. Warto zwrócić uwagę na tempo i rytm naturalnego wdechu i wydechu.
2. Jeśli to możliwe, można zamknąć oczy, aby łatwiej skoncentrować się na doznaniach zapachowych i wzmocnić koncentrację na doznaniach płynących z wnętrza ciała.
3. Aby w pełni skorzystać z działania olejków eterycznych na układ nerwowy, wdech i wydech powinien odbywać się przez nos. Nos jest bardziej skutecznym narządem wyczuwania zapachów (olejki łatwiej docierają do układu nerwowego), a wdech poprzez niego jest głębszy niż poprzez usta (więcej dobroczynnych substancji trafi do krwiobiegu).
4. Po dłuższym wdechu warto zrobić krótką pauzę, zanim zacznie się wydech. Długa faza wydechowa oraz pauzy po wydechu zwiększają poziom CO2 w organizmie dzięki czemu można zapobiec hiperwentylacji i trenować ośrodki oddechowe. Taka forma oddychania wzmocni również nerw błędny
5. Skupienie się na samym procesie oddychania i doznaniach węchowych pomaga w oderwaniu się od codziennych zmartwień i skupieniu na teraźniejszości, co odciąża umysł i pozwala na odprężenie.
6. Można również spróbować różnych cykli oddychania, na przykład: wdech przez 4 sekundy, zatrzymanie na 4 sekundy, wydech przez 6 sekund. Istotne jest, aby dostosować cykle do indywidualnych potrzeb.

Aktualne badania nad pracą z oddechem, praktyka fizjoterapii układu oddechowego, to w zasadzie nowa nauka, a może jej renesans. Temat wpływu poprawnej pracy przepony i różnych technik oddechowych, również w kontekście mnogości badań nad olejkami eterycznymi zapewne przyniesie w nieodległym czasie wiele korzystnych rozwiązań na dzisiejsze dolegliwości.

zestaw do aromaterapii porodowej znajdziecie tutaj: https://vesnaoils.com/produkt/aromaterapia-do-porodu/

• Bibliografia:
• broszura informacyjna „O bólu porodowym i metodach jego łagodzenia” Fundacja Rodzić Po Ludzku, Warszawa 2006
• Kwartalnik Polskiego Towarzystwa Aromaterapeutycznego Nr 2 (108), t.28, Aromaterapia w trakcie porodu
• „Najlepsze olejki eteryczne. Moja aromaterapia” I.Konopacka-Brud, W.S. Brud, Warszawa 2021, Wydawnictwo Instytut Aromaterapii, wyd. I
• „Oddech. Naukowe poszukiwania utraconej sztuki” James Nestor, wydawnictwo Galaktyka , Łódź 2021
• „Olejki eteryczne dla zdrowego mózgu i ciała”J.Cohen, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2022
• „Płuca: spirometria.” Dziob, Daniel. Neutrino. No. 26. 2014
• „Podstawy Perfumerii. Historia, pochodzenie i zastosowania substancji zapachowych” I.Konopacka-Brud, W.S. Brud, Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza MA, Łódź 2009
• „Stymuluj swój układ przywspółczulny” dr med. Ursula Eder, dr med. Franz J. Sperlich, wydawnictwo Vital, Białystok 2021
• „Terapeutyczny oddech” Patrick McKeown, Wydawnictwo Spokojny Oddech, 2022
• „Vademecum olejków eterycznych i aromaterapii” V.A. Worwood, Wydawnictwo Vital, Białystok 2021
• int.1 https://sofizjo.pl/oddech-i-emocje/ dostęp na 2024-01-02
• int.2 https://sofizjo.pl/jak-uspokoic-uklad-nerwowy-oddechem/ dostęp na 2024-01-02
• prezentacja z wykładu w Instytucie Zielarstwa Polskiego i Terapii Naturalnych Pani Dr n. biol. Agnieszki Oponowicz – Fizjologia węchu i smaku